Ik vind die jongetje lief

Het is allemaal begonnen met de weervrouwen en -mannen. Ik weet het nog goed. Jaren geleden al begonnen die ineens naar het woord lagedrukgebied terug te verwijzen met ‘die’. Nou ja, dat kan je weleens gebeuren, vooral als er nog een aantal bijzinnen tussen zitten. Maar het kwam steeds vaker voor. Bovenstaande foto nam ik vanochtend in de lift waarmee wij in ons gebouw omhoog gaan. Nooit omlaag, want dat doe je natuurlijk via de trap. Dit is geschreven taal, geen uitgesproken foutje. Voorgoed staat daar een verkeerd lidwoord.

Momenteel is iedereen in de war. Luister maar eens een paar uur (wij maken dat wel mee: vier uur in de auto) naar de radio. Mensen hebben geen flauw idee meer. Maar ook: nooit (meer) hoor je mensen elkaar verbeteren. Nooit zal er eens een presentator zeggen: ‘Die!’ als de gast met ‘dat’ naar ‘termijn’ verwezen heeft. Ik, hier thuis, ben een tv-schreeuwer. En radio-schreeuwer. Op Twitter wil er nog weleens een correctie opduiken in een reactie. Zo nu en dan reageer ik daar weer op met ‘onbegonnen werk’. Ik vermoed dat het écht begonnen is (samen met die weerlui dus) met woorden als ‘meisje’ en ‘jongetje’. Woorden waarbij je niet  meteen opveert omdat je denkt: er wordt iets verkeerd gezegd. Heel misschien heeft het ook te maken met het feit dat zo langzamerhand op tv en op de radio steeds meer niet moedertaalsprekers te zien en te horen zijn. Mensen die geen lidwoorden geïnternaliseerd hebben. Voor wie het onderscheid tussen de en het abracadabra is, maar bij wie de moedertaalsprekers al dan niet graag dingen door de vingers zien, want ja: tweedetaalsprekers. (Vooral Amerikanen en Britten zijn adorable als ze het fout doen.) En is dan de sprong naar door de vingers zien voor iedereen niet snel gemaakt?

Wat ook nog zou kunnen is dat juist omdat het zo veel mensen opvalt dat er zo ontzettend vaak een foutje gemaakt wordt, diezelfde mensen er sensitief voor worden en dat er een soort van hypercorrectie optreedt. Zoals Westfriezen in een gemêleerd gezelschap ineens ‘schiën’ zeggen omdat ze – in een fractie van een seconde – bedenken dat ‘skiën’ wel erg plat klinkt. Ze weten best dat het skiën is maar door die plotselinge onzekerheid maken ze er voor de zekerheid toch maar schiën van. Dat mensen dus in hun onzekerheid over de betrekkelijke voornaamwoorden júist de fout gaan maken die ze niet wíllen maken. Punt is dat je niet alleen hoort in spontaan gepraat, maar ook doodleuk in reclames. Die keer op keer opnieuw worden uitgezonden. Daar zal die onzekerheid niet meespelen, daar lijkt het toch zo langzamerhand werkelijk een taalverandering te zijn. Waar blijkbaar (?) niet al te veel mensen zich aan storen. Omdat iedereen toch wel begrijpt wat er bedoeld wordt? Dan zou dus ‘als je maar duidelijk kunt maken wat je bedoelt’ of ‘als je maar niet onbegrijpelijk praat’ de norm worden. Maar als dat de norm wordt, wat blijft er dan nog van een taal over? Vooralsnog blijf ik als een stuurlid aan de wal (die moeten er namelijk ook zijn) naar de tv en de radio schreeuwen.

[Nb: wie daar zin in heeft mag in de titel van dit dingetje een verkapte steunbetuiging zien aan een bepaald persoon.]