Lesje

Afgelopen zondag iets nieuws meegemaakt tijdens een lezing. En het was helemaal mijn eigen schuld. In het prachtige MIMIK-theater in Deventer zaten zo’n honderd mensen klaar. Ik zat op het balkon te roken en uit te kijken op de IJssel. Het was schitterend weer. Ik had me iets voorgenomen in de trein. Dat doe ik nooit. Maar eens moet de eerste keer zijn. Meestal kijk ik eerst de bezoekers eens rustig aan, probeer uit te maken of er een ernstige of lacherige sfeer hangt. Het kwam, vermoed ik, ook omdat de afgelopen lezingen steeds met een interviewer waren. Zodat ik me afvroeg hoe zoiets ook alweer gaat als je het in je eentje moet doen. In dit geval achter een katheder in het volle theaterlicht. Ik las zonder inleiding de passage uit Knecht, alleen voor waarin ik in mijn eigen Eifelkeuken min of meer aangerand word. Vervolgens zei ik dat ik daar geen trauma aan overgehouden had. En daarna vroeg ik de zaal of ze Tom Egbers op tv hadden gezien. En daarna vroeg ik wie ‘voor’ en wie ‘tegen’ hem was en tegen die tijd had ik me dusdanig in een wespennest begeven dat het alleen nog akelig kon eindigen. De opmerking over ‘een beetje sportief met de dingen omgaan’ viel weg in het rumoer dat ontstond en achterin schreeuwde een vrouw met wijd uitgespreide armen dat het om ‘machtsstructuren’ ging.

Pauze. Er werden nauwelijks boeken verkocht. Ik weer dat balkon op. Roken. Na de pauze stond ik te wachten achter die katheder, maar ik kon wachten tot ik een ons woog, de zaal liep verre van vol. Sterker nog, hij bleef zo te zien halfleeg. Dat gevoel neem je mee als je dan weer van start gaat, het maalt in je kop, je vraagt je af of je nog iets zeggen moet, of juist niet, of je moet doen alsof je neus bloedt, of juist niet. Uiteindelijk kwam het wel goed, en eindigde de lezing in het gebruikelijke gezellige gebabbel waarvan sommige mensen dan vinden dat het ‘onconventioneel’ is. Dat is iets waar ik zelf altijd naar streef: de mensen die entree betaald hebben een ‘genoeglijke’ avond of middag bezorgen. Niets meer en niets minder. En altijd doe ik dat al improviserend. Daar kan ik inmiddels op vertrouwen. Maar nu was ik buiten dat door mij zelf in de loop der jaren gebaande pad getreden en dat werd keihard afgestraft. ‘Ach,’ zeiden mensen van de organisatie, ‘dat is allemaal niet zo erg en meestal vertrekken er na de pauze sowieso mensen.’ Maar ik zat er nogal mee in mijn maag. Omdat ik het vreselijk vind als mensen kwaad op me zijn.

Na afloop zat ik met iemand van vroeger weer op het balkon. Niet te roken, want ineens kwam er iemand van binnen die zei dat dat niet mocht. Toen bestelden we maar oesterzwambitterballen. En nóg een glaasje wijn, want ik vond het leuk hem weer eens te zien, hij was de man van wie ik ooit ‘Improvisatie’ had gehad bij CREA, tijdens de studie. We haalden herinneringen op, beneden kwam zijn vriend langslopen met hun hond die van het Griekse eiland Kos komt en daarom Kos heet. Kos blafte en piepte en jankte en sprong. Het was een enorme lieverd. De vriend ging boodschappen doen. Na het derde glas wijn was mijn ongemak wel iets weggezakt, maar toch zei ik tegen de man dat ik een ‘waardevol lesje’ had geleerd. Nooit meer zoiets doen. Nooit meer opzettelijk achter een katheder in het volle theaterlicht een zaal vol mensen toespreken met een mening en zéker niet met een mening over zulke gevoelige dingen. Het leidde tot een situatie die ik niet meer op kon lossen en waar ik niemand, inclusief mezelf, in wilde brengen. Zoiets doen ligt buiten mijn competentie. Dat wéét ik ook wel, maar ja, soms krijg je iets in je kop zet je dat stug en koppig door. Maar dat ik tegen die man van vroeger gezegd had dat ik een lesje geleerd had, luchtte op. Het was niet onopgelost gebleven. En nog steeds stroomde de IJssel blinkend aan ons voorbij.